ABD, Ultra Ortdokos Yahudi askerlerden oluşan tartışmalı birlik Netzah Yehuda’ya yaptırıma hazırlanıyor. Filistinlilere yönelik suç dosyası kabarık olan tabur, şimdi Gazze’ye saldırılarda rol alıyor.
Washington’ın, bazı İsrail askeri birliklerinin Leahy Yasası’nda belirtilen ABD yardımı alma koşullarını ihlal ettiğine dair iddiaları incelediğini açıklaması, Tel Aviv’in tepkisine yol açtı. ABD’nin uyarısının ardından İsrail ordusunun tartışmalı taburu Netzah Yehuda, yeniden gündeme geldi. Eski ordu komutanı ve İsrail Savaş Kabinesi'nin şimdiki üyesi Benny Gantz ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken’a, kararın bir hata olduğunu, çünkü bunun savaş zamanında İsrail'in uluslararası meşruiyetine zarar vereceğini söyledi. Savaş Kabinesinin bir diğer üyesi olan Savunma Bakanı Yoav Gallant da birliğin cezalandırılmasının tüm İsrail ordusunun üzerine gölge düşürebileceğini belirterek “Ortaklara ve dostlara bu şekilde davranılmaz” açıklaması yaptı.
LEAHY YASASI NEDİR? Leahy Yasası, adını eski Vermont Senatörü Patrick Leahy'den alıyor. 1997'de yürürlüğe giren Leahy yasasına göre ABD, insan hakları ihlalleri konusunda “inandırıcı suçlamalarla” itham edilen yabancı bir orduya fonları veya eğitimi kesiyor. İşkence, yargısız infaz, zorla kaybetme veya tecavüz, bu hak ihlallerinin arasında yer alıyor.
KATI DİNİ KOŞULLARDA ASKERLİK YAPIYORLAR Haredi, yani Ultra Ortadoks Yahudilerin çoğunluğu, orduya katılmak istemiyor çünkü hayatlarını Tevrat’ı okumaya adıyor. Ancak Ultra Ortodoks gençlerin hepsi dini okullara gitmiyor bu yüzden askerliğe, dini çalışmalarını devam ettirebilecekleri koşullarda katılıyorlar. Netzah Yehuda taburu, Ultra Ortdokos Yahudi erkeklerin Halaha'ya (Yahudi kanunlarına) sıkı sıkıya bağlı kalarak dini inançlarına uygun şartlarda, İsrail ordusunda muharip asker olarak görev yapmalarına olanak sağlıyor. Birlik, katı dini inançları nedeniyle kadın askerlerle etkileşime girmeyi reddediyor. Üslerine de kadın olarak yalnızca askerlerin eşleri girebiliyor. İşgal altındaki Batı Şeria'da üslenmiş olan bu birlik, İsrail'in bölgedeki askeri varlığının küçük bir bölümünü oluşturuyor. 30 askerle başlayan taburun şu anda binden fazla askeri olduğu biliniyor.
2022’DE YAŞANAN KRİZ Netzah Yehuda, Filistinlilere yönelik ihlallerle ünlü. Birlik, kurulmasından bu yana geçen süreçte, Filistin topraklarında yasa dışı ileri karakollar kurmakla bilinen aşırı dinci-milliyetçi bir grup olan Hilltop Gençliği üyelerini kendine çekti. Son yıllarda taburun bazı askerleri, Filistinli sivilleri öldürdükleri ya onlara saldırdıkları için hapis cezası aldı veya terhis edildi. Böyle en az 6 olay yaşandı. Netzah Yehuda, Ocak 2022’de, 78 yaşındaki Filistinli-Amerikalı Ömer Esad’ın, Batı Şeria'daki bir kontrol noktasında gözaltına alındıktan kısa süre sonra ölü bulunmasının ardından ABD’nin sert eleştirilerine maruz kalmıştı. Filistin’de yapılan otopside, Esad’ın altta yatan sağlık sorunları olduğu ancak “dış şiddet” nedeniyle kalp krizi geçirdiği belirtildi. Doktor Abu-Zaher, Esad’ı yüzüstü şekilde yerde, elleri ve gözleri bağlı bulduğunu söyledi. Doktorlar Esad'ın kafasında çürükler, bağlanmış bileklerinde kızarıklık ve gözleri sıkı şekilde bağlı olduğu için göz kapaklarında kanama tespit ettiklerini açıkladı.
ASKERLER GÖREVE DEVAM ETTİ İsrail ordusunun soruşturmasına göre ise İsrail askerleri, Esad'ın ellerini, kendilerine direndiği için bağladıklarını öne sürdü. Ayrıca soruşturmada, Esad’da herhangi bir sıkıntı ya da hastalık belirtisi tespit etmedikleri ve adamın uyuduğunu düşünerek, uyandırmaya çalışmadıkları kaydedildi. Tel Aviv yönetimi, adamın ailesine tazminat ödemeyi kabul etti ancak geçen yıl haziran ayında, Esad'ın ölümünden dolayı güçlerinin suçlanmayacağını ve bunun yerine disiplin tedbirleri uygulayacağını bildirdi. 40 yıl ABD’de yaşayan Esad için ABD hükümetinin tepkisi sonrası İsrail ordusu, olayın, “askerlerin ahlaki başarısızlığı ve kötü karar vermelerinden kaynaklanan vahim ve talihsiz bir olay” olduğunu söyledi. Olayla ilgili olarak, iki subayın komuta dışı görevlere atandığı, bir subayın “kınandığı” belirtildi. Ancak ordu, askerlerin eylemlerini ABD vatandaşının ölümüyle doğrudan ilişkilendiremeyeceğini öne sürerek cezai kovuşturma yapılmamasına karar verdi.
GAZZE’DEKİ SAVAŞTA ROL ALIYORLAR ABD'nin tepkisi üzerine İsrail, Netzah Yehuda'yı 2022'nin sonlarında Batı Şeria'dan çıkarıp Golan Tepeleri’ne atadı. Ancak birlik, 7 Ekim'den sonra Gazze ile olan güney sınırda, Beyt Hanun bölgesinde görevlendirildi. Filistinlilere yönelik suç dosyası kabarık olan Netzah Yehuda taburu, şu anda İsrail’in Gazze’ye yönelik savaşında görev yapıyor. İsrail’in sıkı müttefiki ABD, bu tartışmalı taburu cezalandırırsa, ilk kez İsrail ordusuna yaptırım uygulamış olacak.
