ABD'li yetkililer, Gazze'de ateşkes anlaşmasının "eşikte" olduğunu söylüyor. Ancak Hamas anlaşmaya varmak için İsrail güçlerinin Gazze'den nasıl çekileceğini gösteren haritaları sunmasını bekliyor. Peki ABD'de Trump'ın göreve başlamasına günler kala, İsrail ve Hamas arasında anlaşma sağlanabilecek mi? (Haber: Derya Doğan)
ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, İsrail ile Hamas arasında bir ateşkes anlaşmasının “eşikte” olduğunu ve “her an” gerçekleşebileceğini açıkladı. Blinken, Washington merkezli düşünce kuruluşu Atlantik Konseyi'nde yaptığı konuşmada anlaşmanın daha önce hiç olmadığı kadar yakın olduğunu da sözlerine ekledi. ABD'li bakan, “Hamas'tan kabul ettiğine dair son sözü bekliyoruz ve bu sözü alana kadar eşikte kalmaya devam edeceğiz” dedi. Bu açıklama, İsrail'in aşırı sağcı Ulusal Güvenlik Bakanı Itamar ben Gvir'in ateşkesi bozmak için yeni bir çaba sarf ettiği sırada geldi.
Son taslak anlaşma karmaşık ve hassas. Şartları uyarınca ilk adımlar altı haftalık bir ilk ateşkesi içerecek. Planda ayrıca İsrail güçlerinin Gazze'nin merkezinden kademeli olarak çekilmesi ve yerlerinden edilen Filistinlilerin Gazze'nin kuzeyine geri dönmesi de yer alıyor. Anlaşma ayrıca Hamas'ın 33 İsrailli rehineyi serbest bırakmasını ve başka adımlar atmasını da gerektiriyor. İkinci aşama, kalan tüm rehinelerin serbest bırakılmasını, kalıcı ateşkesi ve İsrail askerlerinin tamamen geri çekilmesini içeriyor. İsrailli bir yetkili, anlaşmanın ilk aşamasında aralarında çocukların, kadınların (bazı kadın askerler de dahil) 50 yaş üstü erkeklerin, yaralı ve hastaların da bulunduğu 33 rehinenin serbest bırakılacağını açıkladı. İlk aşama 60 gün kadar sürecek ve her şey planlandığı gibi giderse ikinci aşama için müzakereler 16. günde başlayacak. Bu aşamada hayatta kalan rehineler (erkek askerler ve genç sivil erkekler) serbest bırakılacak ve ölen rehinelerin cesetleri iade edilecek.
Reuters'a göre savaşan taraflar masadaki anlaşmayı kabul etseler bile, nihai bir ateşkes sağlanıp tüm rehineler serbest bırakılmadan önce bu anlaşmanın daha fazla müzakereye ihtiyacı var. Her şey yolunda giderse, Filistinliler, Arap devletleri ve İsrail'in, savaş sonrası Gazze için bir vizyon üzerinde anlaşmaya varmaları gerekiyor. Gazze için varılan ateşkes anlaşmasının aylardır varılan en yakın anlaşma olduğu söylenirken, ateşkes Hamas'ın elindeki rehinelerin serbest bırakılmasına da olanak tanıyor.
Hamas, 7 Ekim 2023'te İsrail'in güneyine düzenlediği Aksa Tufanı Operasyonu'nda 250 kişiyi rehin almıştı. Yaklaşık 100 İsrailli hala Gazze Şeridi'nde esir tutuluyor ve ordu bunların en az üçte birinin öldüğüne inanılıyor. Gazze Sağlık Bakanlığı'na göre ise İsrail'in misilleme saldırısında yarısından fazlası kadın ve çocuk olmak üzere 46 binden fazla Filistinli hayatını kaybetti.
ABD'nin yeni başkanı Donald Trump'ın, görevi Joe Biden'dan devralmasına bir hafta kala, yetkililer Doha'daki görüşmelerde bir ilerleme kaydedildiğini ve anlaşmanın yakın olabileceğini söyledi. Doha'daki görüşmeler 8 saatten fazla sürdü. Ancak üst düzey bir Hamas yetkilisi Reuters'a yaptığı açıklamada Filistinli grubun henüz yanıt vermediğini çünkü İsrail güçlerinin Gazze'den nasıl çekileceğini gösteren haritaları sunmasını beklediklerini dile getirdi. Katar Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Macit el Ensari, daha önce düzenlediği basın toplantısında her iki tarafa da bir metin sunulduğunu ve son detaylar üzerinde görüşmelerin devam ettiğini açıklamıştı.
Trump'ın bir elçisiyle birlikte görüşmelere katılan ABD Başkanı Joe Biden da Gazze'yi yerle bir eden, on binlerce insanın ölümüne yol açan ve bölgede çatışmaları tetikleyen savaşın ardından anlaşmanın yakın olduğunu söyledi. Biden ve Mısır Cumhurbaşkanı Abdülfettah es Sisi dün, müzakerelerde kaydedilen ilerlemeyi görüştü. Liderlerin telefon görüşmesinin ardından Beyaz Saray'dan yapılan açıklamada “Her iki lider de önümüzdeki saatler boyunca doğrudan ve ekipleri aracılığıyla yakın koordinasyon içinde olacaklarını taahhüt ettiler” denildi. İki lider, bir anlaşmanın acilen hayata geçirilmesi gerektiğini vurguladı.