ABD Başkanı Joe Biden, kalıcı ateşkes ve tüm rehinelerin serbest bırakılmasına ilişkin 3 aşamalı yeni bir ateşkes önerisi açıkladı. Biden'ın açıkladı ateşkes planı; İsrail ordusunun Gazze'den çekilmesini, insani yardımların artırılmasını ve düşmanlıkların kalıcı olarak sona ermesine giden yolu içeriyor. Ateşkes önerisinin, yaklaşık 4 ay önce Hamas'ın Mısır ve Katar üzerinden sunduğu esir değişimi ve ateşkes teklifinden pek farklı olmaması ise tartışma yarattı.
ABD Başkanı Joe Biden, Gazze'de "savaşın kalıcı bir şekilde sona ermesi" yönünde üç aşamalı bir plan açıkladı. Biden'ın açıkladığı plan, İsrail ile Hamas arasında aylardır çıkmaza giren ateşkes anlaşmasına dair umutları tazeledi. Biden, yoğun diplomasi ve Katar, Mısır, İsrail ve diğer Ortadoğu ülkelerinin liderleriyle yaptığı görüşmelerin ardından taslağı, "İsrail'in kapsamlı bir teklifi" olarak nitelendirdi.
Birleşmiş Milletler, şu anda sekizinci ayına giren savaşın, Gazze'deki nüfusun yüzde 75'ini yerinden ettiğini ve bölgenin bazı kesimlerinin felaket düzeyinde insani koşullar altında kıtlıkla mücadele etmesine neden olduğunu söylüyor. Cuma günü Biden ve yetkililer tarafından açıklanan son üç aşamalı ateşkes teklifi hakkında bilinmesi gerekenler ise şöyle...
Altı hafta sürecek olan ilk aşama, tam kapsamlı bir ateşkes getirecek ve İsrail ordusunun Gazze'deki tüm yerleşim alanlarından çekilmesini içerecek. Bu aşamada, İsrail'deki yüzlerce Filistinli mahkum karşılığında Hamas'ın elindeki kadın, yaşlı ve yaralı rehineler serbest bırakılacak. Gazze'de kalan Amerikalı rehineler bu aşamada serbest bırakılacak ve öldürülen rehinelerin bir kısmı iade edilecek.
Yerinden edilmiş Filistinli sivillerin ayrım gözetmeksizin Gazze'nin her bölgesinde evlerine dönmelerine izin verilecek. Plana göre, bölgeye günde 600 kamyonun girmesine izin verilecek ve insani yardımda artış yaşanacak. Ateşkes, yardımın ihtiyaç sahiplerine "güvenli ve etkili bir şekilde dağıtılmasını" sağlayacak.
Biden, açıklamasında herhqngi bir sorun yaşamadan ikinci aşamaya geçmek için üzerinde çalışılması gereken ayrıntılar olduğunu kabul etti. İkinci aşamada erkek askerler de dahil olmak üzere Gazze'de kalan tüm rehineler serbest bırakılacak ve İsrail ordusu Gazze'den tüm güçlerini çekecek. Plana uyulması halinde geçici ateşkesin "düşmanlıkların kalıcı olarak sona erdiği bir barış ortamına" dönüşmesi umut ediliyor.
Üçüncü aşama, harabeye dönen Gazze şehri için uluslararası destekli büyük bir yeniden inşa planını içeriyor. Öldürülen ve geride kalan tüm rehinelerin bu aşamada iade edilmesi bekleniyor. İsrail'in hava ve kara harekatları, Gazze Şeridi'ndeki yerleşim bölgelerinin geniş bir bölümünü yerle bir etti.
İsminin açıklanmaması kaydıyla gazetecilere konuşan üst düzey yetkili, bu aşamayı Gazze'nin rehabilitasyonu ve istikrarına yönelik üç ila beş yıllık kapsamlı bir program olarak nitelendirdi. Ateşkes önerisinin hem İsrail hem de Hamas tarafından kabul edilmesini beklediğini belirten Biden, "Rehinelerin evlerine dönmesi ve acıların durması için bu yeni aşamaya başlamanın zamanı geldi. Savaşın bitip ertesi günün başlamasının zamanı geldi” diye konuştu.
Biden'ın ateşkes önerisinin, yaklaşık 4 ay önce Hamas'ın sunduğu esir değişimi ve ateşkes teklifinden pek farklı olmaması tartışma yarattı. İki ateşkes önerisi arasında öne çıkan en büyük fark, Hamas'ın teklif sunduğu dönemde toplam sivil can kaybı 27 bin civarındayken şimdi 37 bine yaklaşmış olması.
Her kademenin 45 gün süreceği Hamas'ın taslağının ilk aşamasında da kadın, hasta, 60 yaş üzeri ve 19 yaş altındaki tüm rehinelerle birlikte 35-40 civarında İsrailli erkeğin, İsrail hapishanelerinde tutulan Filistinli kadın ve çocukların serbest bırakılması karşılığında salıverilmesi önerilmişti. İkinci 45 günlük aşamada da İsrailli askerler dahil hayattaki diğer erkek rehinelerin bırakılması, son yani üçüncü aşamada da iki taraftaki cenazelerin değişimi ve akabinde Gazze'nin yeniden inşası için ablukanın kaldırılması isteniyordu.
Hamas, teklifinde İsrail hapishanelerinden bin 500 Filistinli mahkumun serbest bırakılmasını ve bunlardan üçte birini İsrail tarafından ömür boyu hapse çarptırılan Filistinliler arasından seçmek istediğini iletmişti. Esir takası sürerken Gazze'ye yardım amacıyla sınır geçiş kapılarının açılması, İsrail ile Hamas'ın kalıcı barış için müzakerelere devam etmesi ve toplam 4,5 ay (135 gün) sonra da kalıcı barışın sağlanması öngörülüyordu.
ABD Başkanı Joe Biden, 6 Şubat'ta Hamas'ın o tarihlerde devam eden ateşkes müzakerelerine yönelik "çerçeve anlaşma" şeklinde Mısır ve Katar üzerinden sunduğu taslak için "biraz abartılı göründüğü" değerlendirmesinde bulunmuştu. İsrail de bu teklife yönelik müzakerelerin parçası olarak savaşı bitirmeye dair herhangi bir taahhütte bulunamayacağını beyan edince Hamas'ın önerdiği ateşkes anlaşması çıkmaza girmişti.