Kuzey yarımküreyi etkisi altına alan ve aralarında Türkiye'nin de bulunduğu birçok ülkede hissedilen aşırı sıcaklar ruh ve beden sağlığını etkilemeye devam ediyor. Sıcaklıkların artması beraberinde sıcak çarpması vakalarını da getiriyor. Hem ölümcül olabilen hem de kalıcı yan etkiler bırakabilen aşırı sıcaklar insan sağlığını nasıl etkiliyor? Sıcakların olumsuz etkilerinden korunmak için neler yapılabilir?
Bu hafta Kuzey Yarımküre'nin büyük bölümünü aşırı sıcaklar etkisi altına alırken, yetkililer ve halk sağlığı uzmanları insanları güvende tutmaya yardımcı olmak için sıcaklık uyarıları yayınladı. Çin, Hindistan, Orta Doğu, Güney Avrupa ve ABD gibi ülkelerin bazı bölgelerinde yeni rekor seviye sıcaklıklar kaydedilmeye devam ediyor.
Aşırı sıcaklıklar sağlığı çok çeşitli şekillerde etkiliyor. Baş dönmesi, baş ağrısı, titreme ve susuzluğu içerebilen "ısı bitkinliği" herkesi etkileyebilir. Bu tarz durumlar kişinin 30 dakika içinde vücut sıcaklığını dengelemesi ile kontrol altına alınabilir.
Daha ciddi olan, vücut sıcaklığının 40,6 santigrat derecenin üzerine çıktığı sıcak çarpmasıdır. Bu tıbbi bir acil durumdur ve uzun süreli organ hasarına ve ölüme yol açabilir. Semptomlar arasında hızlı nefes alma, kafa karışıklığı veya nöbetler ve mide bulantısı bulunur.
İklim değişikliği önümüzdeki yıllarda sıcaklıkları artırmaya devam ederken nem tehlikesinin de artması bekleniyor. Daha sıcak hava daha fazla nem tutabilir. Havadaki nem oranının artması insan vücudunun serinlemek için terlemesini zorlaştırıyor.
Küçük bebekler ve yaşlıların yanı sıra güneşe doğrudan maruz kalınan işlerde çalışan kişiler daha savunmasız görülüyor. Solunum ve kalp-damar hastalıklarının yanı sıra diyabet gibi rahatsızlıklar da riski artırabilir ve artan sıcaklıklarla daha da kötüleşebilir.
Pek çok ülke sıcaklıkları belirli bir ölüm nedeni olarak kaydetmiyor, bu da topluluklar üzerindeki bu riski ölçecek istatistiklere sahip olmadığımız anlamına geliyor. Ancak 2021'de yapılan bir araştırma, her yıl yaklaşık yarım milyon insanın aşırı sıcaktan öldüğünü tahmin ediyor.
Daha yüksek sıcaklıklar bakteri ve alglerin büyümesini teşvik eder. Dolayısıyla sıcak hava dalgaları suyun kolera gibi hastalıklarla kirlenmesi veya su kütlelerinde zehirli alglerin çoğalması riskini artırıyor. Sıcaklık aynı zamanda mahsullere de zarar vererek gıda güvenliğiyle ilgili endişeleri artırıyor. DÖRT SAĞLIK RİSKİ Uzmanlar, Dünya Sağlık Örgütü'ne (DSÖ) göre, 2030'dan itibaren iklimle bağlantılı dört sağlık riski nedeniyle küresel ölüm sayısının yılda 250 bin artacağını tahmin ediyor: sıcaklık stresi, gıda güvensizliğiyle bağlantılı yetersiz beslenme, sıtma ve ishal. ERKEN DOĞUM Çalışmalar ayrıca aşırı sıcaklığın yanı sıra orman yangını dumanına maruz kalmanın da düşük doğum oranları ve erken doğumlarla bağlantılı olabileceğini öne sürüyor.
Uzmanlar, insanların vücutlarının mevsime alışma şansının olmadığı yaz aylarında daha fazla ölümün meydana geldiğini söylüyor. Konum da önemli; Avrupa'nın bazı kısımları da dahil olmak üzere, aşırı sıcağa alışkın olmadıkları yerlerde insanlar daha yüksek risk altında. Yüksek sıcaklıklarda açık havada çalışmak tehlikeli hale geldiğinden, bazı ülkeler ve topluluklar okulları kapattı veya işletmeler için gündüz çalışma saatlerinin kısaltılmasını zorunlu kıldı.
Hindistan'dan ABD'ye kadar halk sağlığı kuruluşları, mümkün olduğunca efordan kaçınmak ve susuz kalmamak da dahil olmak üzere serin kalma konusunda tavsiyelerde bulundu. Yetkililer genellikle soğutma merkezleri kurarak, ekstra su dağıtarak veya klimalı toplu taşıma araçlarına ücretsiz erişim sağlayarak yardım etmeyi amaçlıyor.